Պլատոնը հին հույն փիլիսոփա է: Ծնվել է Աթենքի մթտ գտնվող Էգինա կղզում, ազնվական ընտանիքում: Նա երկրորդն էր հին հույն փիլիսոփաների երրորդության մեջ, հաջորդելով Սոկրատեսին և նախորդեկով իր աշակերտ Արիստոտելին: Նախնական կրթությունը ստանալուց հետո սկսել է զբաղվել փիլիսոփայությամբ, իսկ մ.թ.ա աթենացի հերոս Ակադեմոսի այգում հիմնում է իր դպրոցը, որը ստանում է Ակադեմիա անունը:Պլատոնի օբյեկտիվ իդեալիստական փիիսոփայության հիմքում ընկած է էյդոսների՝ տիպարների, էությունների, գաղափարների մասին տեսությունը։ Հայտնի է, որ Պլատոնը եղել է Սոկրատեսի աշակերտը: Սոկրատեսի աշակերտներից հավանաբար ոչ ոք չի վերապրել նրա զրույցներն ու ճակատագիրը նույնխորությամբ, ինչ Պլատոնը:
<<Պատմում են , թե մի անգամ երազում Սոկրատեսը իր ծնկներին կարապի ձագ է դնում: Եվ հանկարծմիանգամից այյդ կարապը ծածկվում է փետուրներով և ուժգին կռինչով երկինք բարձրանում: Հաջորդ օրը, երբ Սոկրատեսի մոտ առաջին անգամ բերում են Պլատոնին, նա ասում է . սա է իմ տեսած թռչունը>>: Այսառասպելական դրվագը խորհրդանշում է Պլատոնի և իր ուսուցչի կապը: Գլխավորը Պլատոնիտեսանկյունից այն է, որ մարդն իր գիտակցության մեջ ունի իրերի ինչ-որ կերպար, նմուշ, տիպար ու դեմք՝էյդոս: Այդ էյդոսների համապատասխան մարդ ստեղծում է իրերը: Այդ էյդոսներով է նա տարբերակումտունը տաճարից , դրանցով է նա տան ու տաճարի նշանակությունը զանազանում: Ուրեմն, գլխավորպատճառը պետք է փնտրել ոչ թե իրերի մեջ, այլ՝ էյդոսների(գաղափարի): Չկա իր առանց ստեղծագործգաղափարի:
Բոլոր տները միավորված են տուն գաղափարի շնորհիվ: Այստեղ Պլատոնի համար զարմանալին այնէ. որտունն ու տաճարը/ և ընդհանրապես բոլոր իրերը/ կարող են քայքայվել-ոչնչանալ, բակց նրանցգաղափարները հավերժական են , ամբողջական: Ջուրը կարող է սառչել կամ գոլորշիանալ, բայց ջրիիդեան անփոփոխ է, ոչ սառչում է և ոչ էլ եռում է: Այս պատճառով էլ բոլոր փոփոխվող իրերի իդեաներըանփոփոխ են և օժտված են ճշմարիտ գոյությամբ: Այսինքն գաղափարը իրի բոլոր մասերիամբողջականությունն է և նրա դրսևորումը: Տան գաղափարը ընդգրկում է ինչպես տուն իրիկառուծվածքային բոլոր նյութերը, այնպես էլ տունը իր էությամբ: Չնայած տները կարող են լինել բազում ևանթիվ, հենց տան գաղափարն է բոլոր տները տունն դարձնում: Իրը չչի կարող ծագել և առաջանալ, եթեչկա նրա գաղափարը: Այն նախորդում է իրերի ստեղծմանը, հանդիսանում է նրանց կոնկրետդրսևորումների առաջացման օրենքն ու անհրաժեշտությունը:
<<Պատմում են , թե մի անգամ երազում Սոկրատեսը իր ծնկներին կարապի ձագ է դնում: Եվ հանկարծմիանգամից այյդ կարապը ծածկվում է փետուրներով և ուժգին կռինչով երկինք բարձրանում: Հաջորդ օրը, երբ Սոկրատեսի մոտ առաջին անգամ բերում են Պլատոնին, նա ասում է . սա է իմ տեսած թռչունը>>: Այսառասպելական դրվագը խորհրդանշում է Պլատոնի և իր ուսուցչի կապը: Գլխավորը Պլատոնիտեսանկյունից այն է, որ մարդն իր գիտակցության մեջ ունի իրերի ինչ-որ կերպար, նմուշ, տիպար ու դեմք՝էյդոս: Այդ էյդոսների համապատասխան մարդ ստեղծում է իրերը: Այդ էյդոսներով է նա տարբերակումտունը տաճարից , դրանցով է նա տան ու տաճարի նշանակությունը զանազանում: Ուրեմն, գլխավորպատճառը պետք է փնտրել ոչ թե իրերի մեջ, այլ՝ էյդոսների(գաղափարի): Չկա իր առանց ստեղծագործգաղափարի:
Բոլոր տները միավորված են տուն գաղափարի շնորհիվ: Այստեղ Պլատոնի համար զարմանալին այնէ. որտունն ու տաճարը/ և ընդհանրապես բոլոր իրերը/ կարող են քայքայվել-ոչնչանալ, բակց նրանցգաղափարները հավերժական են , ամբողջական: Ջուրը կարող է սառչել կամ գոլորշիանալ, բայց ջրիիդեան անփոփոխ է, ոչ սառչում է և ոչ էլ եռում է: Այս պատճառով էլ բոլոր փոփոխվող իրերի իդեաներըանփոփոխ են և օժտված են ճշմարիտ գոյությամբ: Այսինքն գաղափարը իրի բոլոր մասերիամբողջականությունն է և նրա դրսևորումը: Տան գաղափարը ընդգրկում է ինչպես տուն իրիկառուծվածքային բոլոր նյութերը, այնպես էլ տունը իր էությամբ: Չնայած տները կարող են լինել բազում ևանթիվ, հենց տան գաղափարն է բոլոր տները տունն դարձնում: Իրը չչի կարող ծագել և առաջանալ, եթեչկա նրա գաղափարը: Այն նախորդում է իրերի ստեղծմանը, հանդիսանում է նրանց կոնկրետդրսևորումների առաջացման օրենքն ու անհրաժեշտությունը:
No comments:
Post a Comment